– सीमा देशपांडे
7798981535
कुरआनच्या प्रकटीकरणाचा उद्देश सर्व मानवजातीला अल्लाहच्या मार्गावर येण्यासाठी मार्गदर्शन करणे आहे. कारण कुरआनमध्ये, मागील सर्व संदेश परिपूर्ण झालेले आहेत. कुरआनमध्ये अगदी प्रेषित आदम अलै. (पहिले मानव) यांच्या काळापासून मानवजातीस अल्लाहकडून मिळालेले संदेश समाविष्ट आहेत आणि ते स्वर्गीय संविधान पुनरुत्थान दिवसा पर्यंत पूर्णपणे अवतरण करण्यात आलेले आहेत. शिवाय, कुराण आकाश, पृथ्वी आणि मानवाच्या निर्मितीच्या घटनांचे वर्णन करतो आणि त्यासोबत प्रेषित मुहम्मद (सल्ल.) यांच्या आधी आलेले दूत आणि प्रेषितांचे समर्थन करतो. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, कुराण स्पष्ट करतो की ईश्वरीय संदेशांमध्ये पुर्वीच्या लोकांनी काय लुड्बुड केलेली होती आणी काय लपवून ठेवले होते व त्यातून काय-काय काढून टाकले होते व त्याचा दोष त्या लोकांनी ईश्वरावर  आणि प्रेषितांवर कसे मढलेले होते, म्हणून कुरआनने पूर्वीच्या (ग्रंथात)  ईशसंदेशांमध्ये मनुष्याने जे बदल किंवा विकृत केले होते त्यांना सुधारित केले. कुराणात ईश्वर म्हणतो, ’हे मुहम्मद (सल्ल.) सांगा की, ”हे मानवांनो, मी तुम्हा सर्वांकडे त्या अल्लाहचा प्रेषित आहे जो पृथ्वी व आकाशांच्या राज्यांचा स्वामी आहे, त्याच्याशिवाय इतर कोणीही ईश्वर नाही, तोच जीवन प्रदान करतो व तोच मृत्यू देतो, म्हणून श्रद्धा ठेवा अल्लाहवर आणि त्याने पाठविलेल्या निरक्षर नबी (सल्ल.) वर, जो अल्लाह व त्याच्या आदेशांना मानतो, आणि अनुसरण करा त्याचे, जेणेकरून तुम्ही सरळमार्ग प्राप्त कराल.”  (  कुरआन 7:158)
    अलिफ, लाऽऽम, रा. ही वचने आहेत ईश्वरी ग्रंथाची व स्पष्ट कुरआनची. (कुरआन 15:1)
    ’दुरापास्तच नाही, जेव्हा ते लोक ज्यांनी आज (इस्लामचा आवाहन स्विकारण्यास) इन्कार केला आहे, पश्चात्ताप करून सांगतील की, आम्ही इस्लामचा स्वीकार केला असता तर बरे झाले असते!  ( कुरआन 15:2).
    ’सोडा यांना, खाऊ-पिऊ द्या, मौज-मजा करू द्या आणि खोट्या आशेच्या संभ्रमात राहू द्या, लवकरच यांना कळून चुकेल.  (कुरआन 15:3)
    खरे मार्गदर्शन केवळ ईश्वराकडून आहे. तथापि, हे केवळ अर्धे समीकरण आहे. इतर अर्धे समीकरण स्वतः मनुष्यावर अवलंबून  आहे. मग प्रश्न पडतो हे ईशमार्गदर्शन प्राप्त करण्यासाठी आपल्याकडे कोणते गुण असणे आवश्यक आहे?
    या प्रश्नाचे उत्तर मिळण्याआधी अगोदर आपण ईश्वराच्या मार्गदर्शनाचे परीक्षण करु. विशेषतः, आपण ईश्वराचे ‘सामान्य मार्गदर्शन’ आणि त्याचे ‘विशेष मार्गदर्शन’ यातील फरक ठळकपणे पहायला हवा. चला तर त्यांना एक-एक करुन पाहूया .
    सर्वप्रथम, ईश्वराने मनुष्याला आपल्या मार्गाकडे येण्यासाठी त्याचा धार्मिक विश्वास आणि कृती यांचा विचार न करता, त्याच्या संपूर्ण सृष्टीला मार्गदर्शित केले आहे व त्यासाठी  ईश्वराने प्रत्येक मानवाच्या फायद्यासाठी प्रेषीत (धर्मोपदेशक) आणी दैविक ग्रंथ पाठविले आहे. हे मार्गदर्शन ‘सामान्य मार्गदर्शन’ म्हणून ओळखले जाते. हे मार्गदर्शन प्रत्येकासाठी उपलब्ध आहे, पण  त्याचे  अनुसरण करणे किंवा न करणे हे निवडण्याचे स्वातंत्र्य ईश्वराने पूर्णतः मनुष्याला दिले आहे. हे अजुन स्पष्ट होण्यासाठी आपण एक उदाहरण बघूया.
जसे एका आईला दोन मुले असतात ,ती दोघांवर सारखे प्रेम करते व त्या दोघांच्या भविष्यासाठी योजना ही आखते. जसेजसे त्या मुलांना समज येते तसेतसे आई त्यांना चांगले जीवन व्यतीत करण्यासाठी नियमावली सांगत जाते जेणेकरून ते त्यांचे भविष्य साध्य करतील. पण त्यामधील एक मुलगा आईच्या नियमांचे पालन व अनुसरण अगदी जोमाने करतो. त्याचबरोबर दुसरा मुलगा आईच्या नियमाचे उल्लंघन करतो कारण त्याला आईपेक्षा ऐहिक सोबत्यांचे जीवन जास्त आकर्षक वाटते व त्यांचेच नियम बरोबर वाटू लागतात. अशावेळी  जरी आई दोघांवर सारखे प्रेम करत असली तरी जो तिच्या नियमाचे अनुसरण करतो त्या मुलाकडे विशेष लक्ष देते जेणेकरून तो त्याचे भविष्य साध्य करेल. व दुसऱा मुलगा जो तिच्या नियमाचे अनुसरण करत नाही तरी त्याला नियमाचे पालन करण्यास वारंवार सांगते पण तेव्हाही तो नाकारत असल्यास आई त्याला त्याच्या निर्णयावर सोडून देते. अशाप्रकारे आई दोन्ही मुलांना सारखेच मार्गदर्शन ( हे झाले सामान्य मार्गदर्शन) करते पण जो तिच्या नियमांचे अनुसरण करेल त्याच्याकडे अजून विशेष लक्ष देते (हे झाले विशेष मार्गदर्शन) व दुसर्याला त्याच्या निर्णयावर सोडून देते.
    मग प्रश्न पडतो आई ही मनुष्य आहे तिचे नियम चुकीचे असू शकतात पण तिला व आपण सर्वांना निर्माण करणार्याचे नियम कसे चुकु शकतात?  तोच तर आहे ज्याने तुम्हाला माती पासून निर्माण केले मग तुम्हाला कान,डोळे, र्हृदय दिले जेणेकरून तुम्ही त्याच्या नियमांचे पालन करुन सात्विक जीवन जगावे व स्वतः चे भविष्य (स्वर्ग) साध्य करावे. म्हणून सर्वसमर्थ अल्लाह  म्हणतो,
जर मनुष्याने  अल्लाह वर विश्वास (एकेश्वरत्व) आणि  सामान्य मार्गदर्शन (कुरआन) नाकारण्याचे निवडल्यास, तो त्याला भ्रामक होण्यास प्रवृत्त करेल. परंतु दुसरीकडे, जर त्याने एका ईश्वराला स्वीकारून कुरआनचे पालन करणे पसंत केले तर अल्लाह त्याला विपुल प्रमाणात मदत करेल व संरक्षण देईल. याला ईश्वराचे ‘विशेष मार्गदर्शन’ म्हणून ओळखले जाते कारण पुढे स्पष्ट म्हटलेले आहे-
    ’उरले ते लोक ज्यांना मार्गदर्शन प्राप्त झाले आहे, अल्लाह त्यांना आणखी जास्त मार्गदर्शन देतो आणि त्यांना त्यांच्या हिश्याची  ईशपारायणता प्रदान करतो. (पापा पासुन संरक्षण व सात्विक जीवन) ( कुरआन 47:17)
    इथे काही लोकांना गैरसमज आहे कि जे लोक अल्लाह वर विश्वास ठेवतात पण कुरआनच्या नियमाचे पालन स्वतःच्या सोयीनुसार केले तरी त्यांना अल्लाहचे विशेष मार्गदर्शन प्राप्त होईल. कदापि नाही! मोठया संभ्रमात आहेत हे लोक.
अशाप्रकारे ईश्वराचे विशेष मार्गदर्शन फक्त त्याच्या वरचा विश्वास व त्याच्या मार्गाचे अनुसरण करणार्यांसाठी आहे. आपण पुढील दोन अध्यायामध्ये ईश्वराचे सामान्य आणि विशेष मार्गदर्शन या दरम्यानचा फरक पाहू शकता. ईश्वर आपल्या प्रेषिताला  संबोधित करून म्हणतो, ’हे पैगंबर (स.), तुम्हाला जो हवा आहे त्याला तुम्ही मार्गदर्शन करू शकत नाही परंतु अल्लाह ज्याला इच्छितो त्याला मार्गदर्शन करतो आणि तो त्या लोकांना चांगल्याप्रकारे जाणतो, जे मार्गदर्शन स्वीकारणारे आहेत.’  (कुरआन – 28:56)
    म्हणून  सर्वात महत्त्वाचा मुद्दा  लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे की : ईश्वर  संपूर्ण मानवतेला त्यांचे सामान्य मार्गदर्शन प्रदान करतो पण त्याद्वारे अल्लाहच्या नियमांचे पालन करणे, त्याचा पाठपुरावा करणे आणि मग त्यानुसार त्याचे विशेष मार्गदर्शन प्राप्त करणे  हे पुर्णतः आपल्यावर(मनुष्यावर) अवलंबून आहे.
    यावरून  आपण स्वतःला असेही  विचारू शकता की, मी काय करु शकतो? किंवा माझ्यात कोणकोणते गुण असायला हवेत? जेणेकरून मी त्या लोकांमधे असेल, ज्यांना अल्लाह विशेष मार्गदर्शन देतो आणि समर्थन करतो. चला तर या गुणांचे स्पष्टीकरण पाहूया पुढच्या लेखात..