इस्लामला अभिप्रेत खरी नमाज कोणती आहे. प्रत्येकजण जो माणसासारखा दिसतो तो खऱ्या अर्थाने मनुष्य नसतो. त्याच प्रमाणे नमाज सारखी दिसणारी प्रार्थना ही खरी नमाज आहे असे नाही. नमाज जी अल्लाहने दिलेली आहे आणि जे स्तंभ नव्हे तर अत्यंत महत्त्वाचे इस्लामचे स्तंभ आहे, तिला पूर्णपणे तिच्या स्वरूपात औचित्यपूर्ण अदा करणे आवश्यक आहे. नमाजला व्यवस्थित अदा करण्यासाठी कुरआनने एक विशिष्ट शब्द वापरला आहे. ‘इकामत’ याचा अर्थ होतो सरळ उभे राहणे. हा शब्दप्रयोग (इकामत) कुरआन आणि हदीसीमध्ये अनेक वेळा आलेला आहे. नमाज त्याच्या बाह्य शिष्टाचारानुसार आणि अंतरंगातील गुणांनुसार अदा करणे आवश्यक आहे. याबद्दलचा तपशील दिव्य कुरआन, हदीसी आणि धर्मग्रंथातून सहज प्राप्त होतो. म्हणून मान्यताप्राप्त नमाज ती आहे, ज्यास तिच्या वेळेत सामुदायिकरित्या अदा केली जाते. ही नमाज तिच्या आकर्षकपणामुळे, शिस्तबध्दतेमुळे आणि एकाग्रतेमुळे ओळखली जाते. अशा नमाजमध्ये पाठांतर हळूहळू केले जाते आणि प्रत्येक भाग म्हणजे उभे राहणे, वाकणे, नतमस्तक होणे इ. अधिक अधिक वेळ घेतात. ही नमाज ती प्रार्थना आहे ज्यात अल्लाहचे स्मरण भरभरून असते आणि अल्लाहबद्दलचा आदर नितांत भरलेला असतो. ही ती प्रार्थना नमाज असते ज्यात व्यक्ती अल्लाहची नितांत कदर आणि परम आदरशीलतेचा मूर्त स्वरूप बनते. अशी व्यक्ती अल्लाहच्या भीतीने आणि स्वतःच्या तुच्छ दर्जाच्या विचारांनी भरलेली असते. अशा प्रकारची नमाज हीच खरी नमाज म्हणून ओळखली जाते. या गुणांमध्ये जी नमाज जास्तीतजास्त उच्च दर्जाची असेल तशी ती नमाज त्याप्रमाणे मान्यताप्राप्त म्हणून ओळखली जाते. या गुणांपैकी एखाद्या नमाजमध्ये ज्यांचा काहीच लवलेश नसेल तर ती नमाज बाह्यरूपी असते. तिचे आध्यात्मिक दृष्टीने काहीच महत्त्व नसते. अशी नमाज फायदेशीर नसून इस्लामचे तथा श्रध्देचे स्तंभसुध्दा तिला संबोधणे चुकीचे आहे. ती नमाज म्हणजे वाळूची भिंत आहे.
वर नमूद केलेले नमाजचे आकर्षक गुण आणखी वैशिष्टपूर्ण आहे. त्या गुणांचा उपयोग आपल्या नमाजचे मूल्यमापन करण्यासाठी होतो. आपण यावरून आपली स्वतःची नमाज कोणत्या स्वरूपाची आहे हे ठरवू शकतो. आपण जेव्हा जेव्हा आपल्या नमाजचे आत्मपरीक्षण करतो तर आपण या निष्कर्षापर्यंत सहज पोहोचू शकतो की आपली नमाज त्या दर्जाची आहे का जिला इस्लामचे आणि इस्लामी श्रध्देचे स्तंभ संबोधले गेले आहे? जर तुमचे मन ग्वाही देत असेल हो म्हणण्यासाठी, तर मग पुढे काय?