माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘अल्लाहची ९९ नावे आहेत, शंभरात एक कमी. ती मुखोद्गत करणारा नंदनवनात (जन्नतमध्ये) दाखल होईल.’’ (हदीस : बुखारी)

स्पष्टीकरण : ‘मुखोद्गत करणे’ म्हणजे जो मनुष्य त्या नावांचा अर्थ व उद्देश जाणून 

घेईल आणि त्यांची निकड व मागणी पूर्ण करील, दुसऱ्या शब्दांत त्याचा अर्थ असा आहे की मनुष्याने ती गुणवैशिष्ट्ये आत्मसात करावीत आणि आपल्या संपूर्ण जीवनात त्या निकडींवर आचरण करावे.

या हदीसमध्ये सर्व नावांची यादी देण्यात आलेली नाही. ती नावे जाणून घेण्यासाठी आणि त्यांच्या निकडी माहीत करून घेण्याचा उत्तम उपाय म्हणजे मनुष्याने पवित्र कुरआनचे पठण करावे. त्यात अल्लाहने आपली सर्व गुणवैशिष्ट्ये सांगितली आहेत आणि त्यांच्या निकडी काय आहेत आणि मनुष्याने त्यांचा कशाप्रकारे लाभ घेतला पाहिजे हे सर्व कुरआनमध्ये सांगितले गेले आहे. परंतु त्यापासून पूर्णत: तोच लाभ घेऊ शकतो जो कुरआनचे पठण व समजून पठण करण्याची सवय लावून घेईल. मग पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी ती आपल्या शब्दांत निकडींसह व्यक्त केली आहेत. त्या दोन्हींच्या अध्ययनांति माहीत होईल की अल्लाहच्या गुणवैशिष्ट्यांपासून नामोस्मरण व मुखोद्गत कशाप्रकारे करण्यात यावे. आम्ही या ठिकाणी काही आवश्यक गुणवैशिष्ट्ये ज्यांचा कुरआनमध्ये वारंवार उल्लेख आला आहे आणि ज्यांपासून मुस्लिमांच्या प्रशिक्षणातून मोठ्या प्रमाणात काम घेण्यात आले आहे, उद्धृत करीत आहोत आणि तेही संक्षिप्तपणे, कारण हे पुस्तक तो विषय विस्तृतपणे सांगण्याची परवानगी देत नाही.

१. अल्लाह : हे त्या अस्तित्वाचे नाव आहे ज्याने संपूर्ण विश्वाची निर्मिती केली. हा शब्द एकमेव ईश्वराव्यतिरिक्त दुसऱ्या कोणासाठीही वापरला गेलेला नाही. हा ज्या मूळ शब्दापासून निर्माण झाला आहे त्याचे दोन अर्थ आहेत- प्रेमाने एखाद्याकडे झडप घालणे, पुढे जाणे आणि धोक्यापासून बचाव करण्यासाठी एखाद्याकडे धावणे आणि त्याच्या आश्रयात स्वत:ला झोवूâन देणे. अल्लाह आमचे उपास्य आहे. आमचे हृदय त्याच्या प्रेमाने भरलेले असावे ही त्याची निकड आहे. आमच्या मनात त्याच्या प्रेमाव्यतिरिक्त दुसऱ्या कोणाचेही प्रेम असू नये. आमच्या शरीराच्या व प्राणाच्या सर्व शक्ती आणि क्षमता त्याच्यासाठी अर्पित असावीत. फक्त त्याचीच उपासना आणि दासत्व असावे. फक्त त्याच्याचपुढे नतमस्तक व्हावे आणि फक्त त्याच्याचसाठी भेटवस्तू व बलिदान सादर करावे. फक्त त्याच्यावरच विश्वास ठेवावा आणि फक्त त्याच्याच कार्यासाठी स्वत:ला झोवूâन द्यावे. अल्लाहव्यतिरिक्त दुसऱ्या कोणाकडेही संकटसमयी व कठीणसमयी मदत मागू नये. ही निकड आहे अल्लाहच्या उपास्य असण्याची आणि नि:संशय प्रोत्साहित झालेली निकड आहे.

२. रब : हा शब्द ज्या मूळ शब्दापासून बनला आहे त्याचे अर्थ आहेत- पालनपोषण करणे, संगोपन करणे, व्यवस्थित ठेवणे, अनेक धोक्यांपासून वाचवून आणि सर्व साधनसामुग्रीचे नियोजन करीत शिखरावर पोहोचविणे, अल्लाहचे ईशत्व एक स्पष्ट गोष्ट आहे. आईच्या उदरातील अंधारात हवा आणि अन्न कोण पोहोचवितो? जगात येणापूर्वी बालकाच्या अन्नाचे कोण नियोजन करतो? मग आई-वडील आणि दुसऱ्या लोकांच्या हृदयांत प्रेम निर्माण करणारा कोण आहे? असे घडले नसते तर मांसाच्या गोळ्याला कोण उठविल? त्याच्या गरजा कोण पूर्ण करील? मग हळूहळू शरीर आणि बुद्धीच्या क्षमतांची कोण वृद्धी करतो? तारुण्य व आरोग्य कोणाची देन आहे? मग ही जमीन व आकाशाचा कारखाना कोणासाठी चालत राहतो? हे सर्व त्याच्या ईशत्वाचे उपकार नाहीत काय? त्याच्याव्यतिरिक्त कोणी आहे काय? आणि तो त्याच्या ईशत्वात भागीदार आहे काय? जर फक्त तोच आमचे कल्याण करणारा आणि पालनपोषण करणारा आहे तर जीभ, हात, पाय, शरीर व प्राणाच्या सर्व क्षमता फक्त त्याच्याच बनून राहाव्यात, ही त्याची अगदी उचित निकड आहे. मग त्याने फक्त अन्नपाण्याचीच व्यवस्था केली नाही तर हे त्याच्या ईशत्वाचे उपकार आहेत की आमच्या जीवनाला योग्य स्थितीत ठेवण्यासाठी आणि आमच्या आत्म्याचे संगोपन करण्यासाठी त्याने आपला ग्रंथ पाठविला जो सर्व उपकारांमध्ये सर्वांत मोठा उपकार आहे. या उपकाराची निकड आहे की आम्ही त्याच्या ग्रंथाचा मान राखावा, त्याला आपले हृदय व आत्म्याचे अन्न बनवावे, त्याचा आपल्या जीवनात समावेश करावा आणि उपकृत गुलामाप्रमाणे जगभर त्याची चर्चा करावी आणि ज्या लोकांना त्याची रुचि व गोडवा माहीत नाही त्यांना तो माहीत करून द्यावा.