माननीय इब्ने उमर (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘तुमच्यापैकी प्रत्येक मनुष्य रक्षक व देखरेख करणारा आहे आणि त्याला त्या लोकांच्या बाबतीत विचारले जाईल जे त्याच्या देखरेखीत दिले गेले आहेत. नेता (अमीर) ज्या लोकांचा संरक्षक आहे त्याला त्याच्या जनतेच्या बाबतीत विचारणा होईल, आणि पुरुष आपल्या कुटुंबियांचा पालक आहे, तेव्हा त्याला त्याच्या कुटुंबियांच्या बाबतीत विचारले जाईल आणि पत्नी आपल्या पतीच्या संततीची पालक आहे आणि तिला मुलाबाळांच्या बाबतीत विचारणा होईल.’’ (हदीस : बुखारी, मुस्लिम)

स्पष्टीकरण : ‘पालक विंâवा देखरेख ठेवणारा आहे’ म्हणजे त्यांचे प्रशिक्षण व विकासाला जबाबदार आहे. त्याची ही जबाबदारी आहे की त्यांना योग्य स्थितीत ठेवणे आणि बिघडू देऊ नये. जर त्यांचे प्रशिक्षण व सुधारणेकडे लक्ष देत नाही, त्यांना बिघडण्यासाठी सोडून देत असेल तर त्याला अल्लाह निवाड्याच्या दिवशी विचारणा करील.

    माननीय मअकिल बिन यसार (रजि.) यांच्या कथनानुसार, मी पैगंबर मुहम्मद (स.) यांना असे म्हणताना ऐकले आहे, ‘‘जो मनुष्य मुस्लिमांच्या जमाअतचा नेता आहे आणि तो त्यांच्याशी अप्रामाणिक राहात असेल तर अल्लाह त्याला स्वर्ग निषिद्ध करील. (हदीस : मुत्तफक अलैहि)

    माननीय मअकल बिन यसार (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘ज्या मनुष्याने मुस्लिमांच्या जमाअतची जबाबदारी स्वीकारली, मग तो त्यांच्याशी अप्रामाणिक राहिला आणि त्यांची कामे करण्यासाठी स्वत:ला झोवूâन दिले नाही जसे तो स्वत:ची कामे करतो, तर अल्लाह त्या मनुष्याला तोंडघशी नरकात ढकलून देईल.’’ इब्ने अब्बास (रजि.) यांच्या कथनानुसार, ‘‘मग त्यांचे रक्षण अशा पद्धतीने केले नाही जसे तो स्वत:चे आणि आपल्या कुटुंबियांचे रक्षण करीत होता.’’ (हदीस : तिबरानी, किताबुल खिराज)

    माननीय यजीद बिन अबू सुफियान (रजि.) यांच्या कथनानुसार, जेव्हा माननीय अबू बकर (रजि.) यांनी मला सरदार बनवून शाम (मिस्र) कडे पाठविले तेव्हा पुढीलप्रमाणे मार्गदर्शन केले, ‘‘हे यजीद, तुमचे काही नातेवाईक आहेत, कदाचित तुम्ही जबाबदाऱ्या सोपविताना त्यांना प्राधान्य द्याल, याची सर्वांत जास्त भीती मला तुमच्याकडून आहे.’’ पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘जर एखाद्याला मुस्लिमांच्या सार्वजनिक कामांची जबाबदार सोपविण्यात आली असेल तर त्याने मुस्लिमांना कोणावर शासन करणारा बनविले, म्हणजे फक्त नातेवाईक अथवा मैत्रीमुळे, तर त्याच्यावर अल्लाहचा कोप असेल. अल्लाह त्याच्याकडून कोणतेही दान स्वीकार करणार नाही. इतकेच नव्हे तर त्याला नरकात टाकले जाईल.’’ (हदीस : किताबुल खिराज, इमाम अबू यूसुफ)

    माननीय असमा बिन्ते उमैस (रजि.) यांच्या कथनानुसार, माननीय अबू बकर (रजि.) यांनी माननीय उमर (रजि.) यांना सांगितले, ‘‘हे खत्ताबच्या पुत्रा! मी मुस्लिमांवरील प्रेमापोटी तुम्हाला खलीफा निवडले आहे आणि तुम्ही पैगंबर मुहम्मद (स.) यांच्याबरोबर राहिला आहात. तुम्ही पाहिले आहे की पैगंबर कशाप्रकारे आम्हाला आमच्या वर आणि आमच्या कुटुंबियांना आपल्या कुटुंबियांच्या वर प्राधान्य देत होते. इतकेच काय आम्हाला जे काही पैगंबरांकडून मिळत होते त्यातून जे काही उरत होते ते आम्ही पैगंबरांच्या कुटुंबियांना भेट म्हणून पाठवून देत होतो.’’ (हदीस : किताबुल खिराज, इमाम अबू यूसुफ)

    माननीय उमर बिन खत्ताब (रजि.) यांनी (प्रजा व शासनाचे अधिकारी लोक उपस्थित असलेल्या एका सभेत) भाषण करताना म्हटले, ‘‘हे लोकहो! आमचा तुमच्यावर अधिकार आहे की आमच्या मागे आमचे शुभचिंतक बनून राहा आणि सत्कार्यात आमची मदत करा. (मग म्हणाले,) हे शासनाच्या अधिकाऱ्यांनो! अमीरची (नेतृत्वाची) महत्ता आणि त्याच्या सहनशीलतेपेक्षा अधिक फायदा देणारी आणि अल्लाहला आवडणारी दुसरी कोणतीही महत्ता नाही. त्याचप्रमाणे अमीरचे भावनाविवशता आणि अभद्र काम करण्यापेक्षा अधिक नुकसानकारक व वैरी दुसरी कोणतीही भावनाविवशता व अभद्रता नाही. (हदीस : किताबुल खिराज, इमाम अबू यूसुफ)

    माननीय इब्नि उमर (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘मुस्लिमांनी सार्वनिक कामांच्या अधिकाऱ्यांचे आदेश ऐकणे आणि मान्य करणे आवश्यक आहे. मग तो आदेश तुम्हाला पसंत असो वा नसो. मात्र तो जर अल्लाहची अवज्ञा करणारा आदेश नसावा आणि जेव्हा त्याला अल्लाहच्या अवज्ञेचा आदेश दिला जाईल तेव्हा तो आदेश ऐकून घेऊ नये अथवा मानू नये.’’ (हदीस : मुत्तफक अलैहि)