आदरणीय प्रेषित मुहम्मद(स.) यांच्या दरबारी एकदा माननीय अली(र.)हजर होते. एवढ्यात एक अत्यंत देखणी देहयष्टी, रुंद आणि उंच शरीर, सुंदर आणि बोलके डोळे असलेला एक तरुण आत येण्याची परवानगी मागत होता. त्यांचा आवाज ऐकून आदरणीय प्रेषित मुहम्मद(स.) म्हणाले,
‘‘हे पवित्र आचरणाच्या तरुणा! तुमचे हार्दिक स्वागत असो.’’
हे तरुण ज्यांना स्वयं आदरणीय प्रेषितांनी ‘‘तय्यबुल मुतय्यिब’’(पवित्र आचरणाचा) या अति-प्रतिष्ठित शब्दांनी संबोधिले, हेच माननीय अम्मार बिन यासिर(र.)होत. माननीय अम्मार बिन यासिर(र.)यांची गणना प्रेषितांच्या अतिशय लाडक्या सोबत्यांमध्ये होते. त्याचे पिता माननीय यासिर(र.)आणि माता सन्माननीय सुमैया(र.)यांनीदेखील इस्लाम स्वीकारला होता. माननीय अम्मार बिन यासिर(र.)यांची वंशशृंखला अशी आहे,
‘‘अम्मार पिता यासिर पिता आमिर पिता मालिक पिता कनाना पिता कैस पिता अलहसीन पिता लूझीम पिता औफ पिता आमिरुल अकबर पिता याम पिता अनस.’’
माननीय अम्मार(र.)यांचे पिता माननीय यासिर(र.)हे ‘कहतानी’ वंशाचे असून ‘येमेन’ चे रहिवासी होते. ते आपल्या हरवलेल्या भावाच्या शोधार्थ ‘मक्का’ शहरी आले होते. त्यांच्यासोबत त्यांचे दोन बंधु ‘मालिक’ आणि ‘हारिस’ देखील होते. त्यांचा भाऊ मक्का शहरात त्यांना सापडला नाही. म्हणून त्यांचे बंधु ‘येमेन’ला परत गेले, परंतु माननीय यासिर मक्का शहरातच स्थायिक झाले. ही घटना प्रेषितजन्माच्या पांच वर्षापूर्वीची आहे. अबू हुजैफा यांनी माननीय यासिर(र.)यांचे लग्न ‘सुमैया’ नावाच्या मुलीशी केले. याच सन्माननीय सुमैया(र.)च्या पोटी अम्मार(र.)आणि अब्दुल्लाह(र.)ही दोन मुले जन्मली. काही काळानंतर आदरणीय प्रेषित मुहम्मद(स.) यांनी इस्लामचा प्रचार सुरु केला आणि या संपूर्ण कुटुंबाने इस्लामचा स्वीकार केला.
‘सहीह बुखारी’ ग्रंथात आहे की, माननीय अम्मार(र.)यांनी व त्यांच्या परिवाराने अगदीच सुरुवातीच्या काळात इस्लाम स्वीकारला. हा काळ इतका कठीण होता की, इस्लामचे नाव घेणार्यास असीम यातना सहन कराव्या लागत असत. इस्लाम स्वीकारतेवेळेस यांचा परिवार अबू जहल या अत्यंत भयानक इस्लामद्रोह्याचे गुलाम होता. इस्लाम धर्माचे द्रोही आपल्या नातेवाईकांना आणि जवळच्या लोकांनासुद्धा आतोनात अमानवी यातना देत होते. या दोन मुले अर्थात अम्मार, अब्दुल्लाह आणि त्यांचे माता-पिता यासिर आणि सुमैया यांच्यावरसुद्धा खूप अमानवी अत्याचार करण्यात आले. माता सुमैया(र.)आणि पिता यासिर(र.)हे खूप वृद्ध होते. इस्लामद्रोह्यांनी केलेले असीम अत्याचार सोसूनही त्याचे पाय कधीच डगमगले नाहीत. वृद्ध असलेले यासिर(र.)शेवटी शत्रूंचे अत्याचार सहन करताना मृत्यू पावले आणि मग एके दिवशी ‘अबू जहल’ या इस्लामद्रोह्याने अतिशय वृद्ध असलेल्या सुमैया(र.)यांच्या गुप्तांगावर भाला मारून ठार केले. इस्लाम स्वीकारण्यावरून ईश्वरासाठी दिलेले हे इतिहासातील पहिले बलिदान होय. यानंतर अम्मार(र.)यांचे बंधु अब्दुल्लाह(र.)यांनासुद्धा क्रूरकर्मा ‘अबू जहल’ याने ठार केले. आता केवळ अम्मार बिन यासिर(र.)राहिले. त्यांना या घटनांचे अपार दुःख झाले. परंतु क्षणभरही त्यांनी इस्लामचा ध्यास सोडला नाही. माता, पिता आणि बंधुच्या हौतात्म्यानंतर त्यांच्यावर अमानवी अत्याचारांची शृंखला चालूच होती.
मदीनेस स्थलांतरापर्यंत माननीय अम्मार बिन यासिर(र.)यांनी इस्लाम द्रोह्यांचे खूप छळ सोसले. दरम्यानच्या काळात अॅबीसीनियामध्ये ते काही काळ राहिले. माननीय अम्मार(र.)प्रेषित स्थलांतरपूर्वी एक महिन्यापूर्वी मदीनेस स्थलांतर केले. त्यांच्यासोबत आणखीन प्रेषितांचे पाच सोबती होते.
माननीय अम्मार(र.)यांनी आधी ‘कुबा’कडे स्थलांतर केले. तेथे माननीय मुबश्शिर(र.)यांनी त्यांना आश्रय देऊन त्यांचा पाहुणचार केला होता. नंतर आदरणीय प्रेषितांनीसुद्धा ‘कुबा’कडे स्थलांतर केले होते. त्यांनी तेथे ‘मस्जिद-ए-कुबा’ची आधारशिला ठेवली. इतर सोबत्यांप्रमाणे माननीय अम्मार(र.)यांनीदेखील या कामात मन लावून भाग घेतला. काही दिवसांनंतर माननीय अम्मार(र.)प्रेषितांसोबत मदीनेस आले. प्रेषितांनी त्यांना कायमस्वरुपी तेथे राहण्याकरिता जागा सुद्धा प्रदान केली.
माननीय अम्मार(र.)हे इस्लामचे शूर शिपाई होते. आदरणीय प्रेषितांवर त्यांचे जीवापाड प्रेम होते. अगदी ‘बदर’च्या युद्धापासून इस्लामचे अंतिम युद्ध म्हणजे ‘तबूक’पर्यंत प्रत्येक युद्धात ते प्रेषितांबरोबर प्राण पणाला लावून लढले. आदरणीय प्रेषित मुहम्मद(स.) सुद्धा त्यांच्या कार्य, प्रामाणिकतेची अगदी मनापासून कदर करीत असत.
एका युद्धाच्या वेळी लष्करप्रमुख खालिद बिन वलीद(र.)आणि अम्मार बिन यासिर(र.)यांच्यात मतभेद झाले. प्रेषितदरबारी आल्यावरसुद्धा खालिद बिन वलीद(र.)यांनी अम्मार बिन यासिर(र.)यांना खूप ठणकावले. तेव्हा अम्मार बिन यासिर(र.)प्रेषितांना म्हणाले, ‘‘हा माणूस आपल्या उपस्थितीतसुद्धा मला दरडावून बोलत आहे.’’ यावर आदरणीय प्रेषित खालिद बिन वलीद(र.)यांना उद्देशून म्हणाले, ‘‘हे खालिद(र.)! तोंड बंद करा! जो अम्मारकरिता वाईट शब्द बोलतो, तो जणू ईश्वराविरुद्ध वाईट शब्द बोलतो. जो अम्मार यांचा द्वेष करतो, तो जणू ईश्वराचा द्वेष करतो आणि जो अम्मार यांचा अपमान करतो, तो जणू ईश्वराचा अपमान करतो!’’ आदरणीय प्रेषितांचे हे शब्द ऐकून माननीय खालिद बिन वलीद(र.)खूप घाबरले. त्यांनी अम्मार(र.)यांची माफी मागितली. माननीय खालिद बिन वलीद(र.)म्हणतात की, ‘‘तो दिवस माझ्यासाठी खूप कठीण होता. मी प्रेषितांना विनंती केली की, मी अम्मारची माफी मागितली आणि त्यांनी मला मनःपूर्वक माफ केले. म्हणून आपण ईशदरबारी माझ्या मोक्षाची प्रार्थना करावी.’’
माननीय अबू बकर(र.)यांचा इस्लामी खलीफा खूप आदर करीत असत. इस्लामचे दुसरे खलीफा माननीय उमर फारुक(र.)यांचेदेखील ते खूप जवळचे मित्र होते. एकदा कुरैश कबिल्याचे काही प्रतिष्ठित लोक माननीय अबू सुफयान(र.), माननीय हारिस(र.), माननीय सुहैल बिन अमरु(र.)हे माननीय उमर फारुक(र.)यांच्याकडे आलेले होते. एवढ्यात माननीय अम्मार(र.), माननीय बिलाल(र.)आणि माननीय सुहैब(र.)देखील माननीय उमर(र.)यांना भेटण्यासाठी आले, तेव्हा माननीय उमर फारुक(र.)यांनी प्रथम माननीय अम्मार(र.), बिलाल(र.)आणि सुहैब(र.)यांची भेट घेतली आणि मग माननीय अबू सुफयान(र.)यांना भेटले. हिजरी सन २० मध्ये माननीय उमर फारुक(र.)यांनी माननीय अम्मार(र.)यांची ‘कुफा’च्या राज्यपालपदी नेमणूक केली तेव्हा कुफावासीयांना उद्देशून ‘आदेशपत्र’ पाठविले,
‘‘कुफावासियांनो! मी तुमच्याकडे माननीय अम्मार(र.)यांना राज्यपालपदी पाठविले आणि माननीय इब्ने मसऊद(र.)यांना धर्मशिक्षक आणि मंत्रीपदी पाठविले आहे. हे दोघेजण आदरणीय प्रेषित मुहम्मद(स.) यांचे लाडके आणि बदरच्या युद्धात सहभागी होण्याचे सौभाग्य मिळविलेले ज्येष्ठ सोबती आहेत. त्यांच्या आदेशांचे पालन करावे. इब्ने मसऊद(र.)यांना मी तुमच्या भागाच्या आर्थिक प्रकरणांची जवाबदारी पण सोपविली आहे. उस्मान बिन हारिस(र.)यांना पूर्व इराकचे भूमापन आणि महसुलाची जवाबदारी सोपविली आहे. माननीय अम्मार(र.)यांनी एक वर्ष, नऊ महिण्यांपर्यंत ‘कुफा’चे राज्यपालपद भूषविले.
माननीय अम्मार बिन यासिर(र.)यांचे राहणीमान अत्यंत साधे होते. संपूर्ण आयुष्यभर इस्लामची सेवा करण्यात गेले त्यामुळे त्यांना स्वतःचे घर बांधण्याचीसुद्धा सवड मिळाली नाही. ते राज्यपालपदी असतानासुद्धा त्यांच्या राहणीमानात काहीच बदल झाला नाही. ते स्वतःची कामे स्वतःच करीत. बाजारात स्वतः जाऊन जीवनावश्यक वस्तूंची खरेदी करून स्वतःच्या पाठीवर घेऊन येत. घरातील सर्व कामकाज स्वतःच करीत. पोषाखसुद्धा खूप साधा वापरीत. एखाद्या ठिकाणी फाटल्यास स्वतःच्या हाताने त्यात ठिगळ लावीत. ते अतिशय सौम्य स्वभावाचे होते. धैर्य आणि संयम त्यांच्या स्वभावात होता. कलह आणि भांडणतंट्यापासून ते खूप दूर असत. बदरच्या युद्धात त्यांचा एक कान तुटला होता. एकदा एक टवाळखोराने त्यांना चिडविण्यासाठी आरोळी मारली, ‘‘ए कानकाप्या!’’ माननीय अम्मार(र.)यांनी त्याच्या खांद्यावर हात ठेवून अतिशय प्रेमपूर्वक स्वरात म्हटले,
‘‘माझा हा कान इस्लामरक्षणार्थ कापण्यात आला व मला याचा अभिमान आहे!’’
त्यांचे माननीय अली(र.)यांच्यावर खूप प्रेम होते. त्यांना कोणी वाईट म्हटलेले ते खपवून घेत नसत. सत्यवचन बोलण्यात ते कोणासमोरही घाबरत नसत. ते प्रत्येक काम ईश्वराच्या प्रसन्नतेखातर करीत असत. सत्यासाठी ते आजीवन लढले.
माननीय अम्मार बिन यासिर तय्यबुल मुतय्यिब(र.)
संबंधित पोस्ट
0 Comments