माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘तो मनुष्य ज्याला अल्लाहने मोठे आयुष्य प्रदान केले, इतकेच काय तो ६० वर्षांच्या वयापर्यंत पोहोचला (आणि तरीही तो सदाचारी बनू शकला नाही) तेव्हा अल्लाहपाशी त्या मनुष्याकडे काही बोलायला बाकी उरणार नाही.’’ (हदीस : बुखारी)
पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी लोकांना संबोधित करताना सांगितले, ‘‘अल्लाहपासून पूर्णत: लज्जित व्हा.’’ आम्ही विचारले, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! अल्लाहची कृपा आहे की आम्ही अल्लाहपासून लज्जित होतो.’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘अल्लाहशी लज्जित होण्याचा अर्थ एवढाच नसून अल्लाहपासून पूर्णत: लज्जित होण्याचा अर्थ आहे की तू आपले मष्तिष्क आणि मष्तिष्कात येणाऱ्या विचारांवर देखरेख ठेवावी आणि पोटात जाणाऱ्या अन्नाची देखरेख करीत राहावे आणि मृत्यूच्या परिणामस्वरूप सडण्याची व नष्ट होण्याची आठवण ठेवावी.’’ (त्यानंतर पैगंबर म्हणाले,) ‘‘आणि जो मनुष्य परलोकाला पसंत करणारा असेल तो जगातील सजावट व शृंगार सोडून देतो आणि प्रत्येक क्षणी परलोकाला जगाऐवजी प्राधान्य देतो, तोच मनुष्य खऱ्या अर्थाने अल्लाहपासून लज्जित होतो.’’ (हदीस : तिर्मिजी)
माननीय अबू अय्यूब अंसारी (रजि.) यांच्या कथनानुसार, एक मनुष्य पैगंबर मुहम्मद (स.) यांच्याकडे आला आणि म्हणाला, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! मला अत्यल्प व परिपूर्ण उपदेश करावा.’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘जेव्हा तुम्ही आपली नमाज अदा करण्यासाठी उभे राहाल तेव्हा त्या मनुष्यासारखी नमाज अदा करा जो जग सोडून जाणार आहे आणि आपल्या तोंडाने असे शब्द बोला जर अंतिम निवाड्याच्या दिवशी त्याचा हिशोब घेण्यात आला तर तुमच्यापाशी काही सांगण्यास उरणार नाही आणि लोकांजवळ जी काही संपत्ती व मालमत्ता आहे त्यापासून तुम्ही पूर्णत: बेपर्वा राहा.’’ (हदीस : मिश्कात)
स्पष्टीकरण : जो मनुष्य या जगातून जात असेल आणि तो जीवंत राहू शकणार नाही याची त्याला खात्री पटली असेल तो मनुष्य अतिशय नम्रपणे नमाज अदा करील. त्याचे लक्ष पूर्णत: अल्लाहकडे असेल आणि नमाज अदा करताना जगाच्या दऱ्या-खोऱ्यांमध्ये त्याचे मन भटकत राहणार नाही.
मनुष्याचे बोलणे जर सत्याविरूद्ध असेल आणि मनुष्याने आपल्या या जगातील जीवनात त्याबद्दल क्षमा मागितली नाही तर हिशोबाच्या वेळी त्याच्याजवळ काही बोलण्यास आणि विवशता सादर करण्यास काहीही उरणार नाही हे उघड आहे. शेवटच्या शब्दाचा अर्थ आहे की लोकांची धनसंपत्तीच्या आधिक्क्यावर ईष्र्या करू नका कारण ती संपुष्टात येणार आहे. जोपर्यंत जगाबद्दल मनुष्यामध्ये निस्पृहता निर्माण होत नाही तोपर्यंत परलोकाच्या शिखरांपर्यंत त्याची दृष्टी जाऊ शकत नाही.
माननीय अबू बऱजा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘अंतिम निवाड्याच्या दिवशी मनुष्याकडून जोपर्यंत पाच गोष्टीचा हिशोब घेतला जात नाही तोपर्यंत तो अल्लाहच्या न्यायालयातून बाहेर पडू शकणार नाही. त्याला विचारले जाईल की आयुष्य कोणत्या गोष्टींमध्ये व्यतीत केले? ‘दीन’चे ज्ञान प्राप्त केले असेल तर त्याचे किती प्रमाणात अनुसरण केले? धन कोठून कमविले? आणि कोठे खर्च केले? शरीराला कोणत्या कामात झिजविले? (हदीस : तिर्मिजी)
माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘ज्या प्रवाशाला आपण वाटेतच राहू आणि निश्चितस्थळी वेळेवर पोहोचू शकणार नाही याचे भय वाटत असेल, तो रात्री न झोपता रात्रीच्या सुरूवातीलाच आपला प्रवास सुरू करतो. असे करणारा निश्चितस्थळी वेळेवर सुखरूप पोहोचतो. ऐका! अल्लाहची संपत्ती मोठ्या प्रमाणात लाभेल. ऐका! अल्लाहचा माल नंदनवन (जन्नत) आहे.’’ (हदीस : तिर्मिजी)
स्पष्टीकरण : आपल्या मूळ हकीगतीच्या दृष्टिकोनातून मानव प्रवासी आहे आणि परलोक त्याची खरी मातृभूमी आहे, येथे तो कमाई करण्यासाठी आला आहे. आता ज्यांना आपली खरी मातृभूमी आठवते, ते जर सुखरूपपणे आपल्या मातृभूमीस पोहोचू इच्छित असतील आणि मार्गातील अडथळे पार करून पोहोचले तर त्यांनी बेपर्वा न राहता आपला प्रवास सुरू करावा अन्यथा जर ते झोपत राहिले तर त्यांना पश्चात्ताप होईल. मग ज्याने अल्लाहची प्रसन्नता व बक्षिसाचे घर ‘जन्नत’ प्राप्त करण्याचे निश्चित केले असेल तर त्याला ज्ञात असावे की तो व्यापाऱ्याने फेकून दिलेला माल जो क्षुल्लक किमतीला विकला असावा आणि एखाद्याने तो घ्यावा. अल्लाहचा माल प्राप्त करण्यासाठी मोठी किंमत मोजावी लागेल, मोठ्या कसोटीला सामोरे जावे लागेल. तो माल प्राप्त करण्यासाठी आपल्या काळ व मालाचे, शरीर व प्राणाचे बलिदान द्यावे लागेल. तेव्हाच ती गोष्ट प्राप्त होईल जी मिळाल्यामुळे मनुष्य आपला सर्व प्रकारचा त्रास विसरून जाईल.
पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी लोकांना संबोधित करताना सांगितले, ‘‘अल्लाहपासून पूर्णत: लज्जित व्हा.’’ आम्ही विचारले, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! अल्लाहची कृपा आहे की आम्ही अल्लाहपासून लज्जित होतो.’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘अल्लाहशी लज्जित होण्याचा अर्थ एवढाच नसून अल्लाहपासून पूर्णत: लज्जित होण्याचा अर्थ आहे की तू आपले मष्तिष्क आणि मष्तिष्कात येणाऱ्या विचारांवर देखरेख ठेवावी आणि पोटात जाणाऱ्या अन्नाची देखरेख करीत राहावे आणि मृत्यूच्या परिणामस्वरूप सडण्याची व नष्ट होण्याची आठवण ठेवावी.’’ (त्यानंतर पैगंबर म्हणाले,) ‘‘आणि जो मनुष्य परलोकाला पसंत करणारा असेल तो जगातील सजावट व शृंगार सोडून देतो आणि प्रत्येक क्षणी परलोकाला जगाऐवजी प्राधान्य देतो, तोच मनुष्य खऱ्या अर्थाने अल्लाहपासून लज्जित होतो.’’ (हदीस : तिर्मिजी)
माननीय अबू अय्यूब अंसारी (रजि.) यांच्या कथनानुसार, एक मनुष्य पैगंबर मुहम्मद (स.) यांच्याकडे आला आणि म्हणाला, ‘‘हे अल्लाहचे पैगंबर! मला अत्यल्प व परिपूर्ण उपदेश करावा.’’ पैगंबर म्हणाले, ‘‘जेव्हा तुम्ही आपली नमाज अदा करण्यासाठी उभे राहाल तेव्हा त्या मनुष्यासारखी नमाज अदा करा जो जग सोडून जाणार आहे आणि आपल्या तोंडाने असे शब्द बोला जर अंतिम निवाड्याच्या दिवशी त्याचा हिशोब घेण्यात आला तर तुमच्यापाशी काही सांगण्यास उरणार नाही आणि लोकांजवळ जी काही संपत्ती व मालमत्ता आहे त्यापासून तुम्ही पूर्णत: बेपर्वा राहा.’’ (हदीस : मिश्कात)
स्पष्टीकरण : जो मनुष्य या जगातून जात असेल आणि तो जीवंत राहू शकणार नाही याची त्याला खात्री पटली असेल तो मनुष्य अतिशय नम्रपणे नमाज अदा करील. त्याचे लक्ष पूर्णत: अल्लाहकडे असेल आणि नमाज अदा करताना जगाच्या दऱ्या-खोऱ्यांमध्ये त्याचे मन भटकत राहणार नाही.
मनुष्याचे बोलणे जर सत्याविरूद्ध असेल आणि मनुष्याने आपल्या या जगातील जीवनात त्याबद्दल क्षमा मागितली नाही तर हिशोबाच्या वेळी त्याच्याजवळ काही बोलण्यास आणि विवशता सादर करण्यास काहीही उरणार नाही हे उघड आहे. शेवटच्या शब्दाचा अर्थ आहे की लोकांची धनसंपत्तीच्या आधिक्क्यावर ईष्र्या करू नका कारण ती संपुष्टात येणार आहे. जोपर्यंत जगाबद्दल मनुष्यामध्ये निस्पृहता निर्माण होत नाही तोपर्यंत परलोकाच्या शिखरांपर्यंत त्याची दृष्टी जाऊ शकत नाही.
माननीय अबू बऱजा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘अंतिम निवाड्याच्या दिवशी मनुष्याकडून जोपर्यंत पाच गोष्टीचा हिशोब घेतला जात नाही तोपर्यंत तो अल्लाहच्या न्यायालयातून बाहेर पडू शकणार नाही. त्याला विचारले जाईल की आयुष्य कोणत्या गोष्टींमध्ये व्यतीत केले? ‘दीन’चे ज्ञान प्राप्त केले असेल तर त्याचे किती प्रमाणात अनुसरण केले? धन कोठून कमविले? आणि कोठे खर्च केले? शरीराला कोणत्या कामात झिजविले? (हदीस : तिर्मिजी)
माननीय अबू हुरैरा (रजि.) यांच्या कथनानुसार, पैगंबर मुहम्मद (स.) यांनी सांगितले, ‘‘ज्या प्रवाशाला आपण वाटेतच राहू आणि निश्चितस्थळी वेळेवर पोहोचू शकणार नाही याचे भय वाटत असेल, तो रात्री न झोपता रात्रीच्या सुरूवातीलाच आपला प्रवास सुरू करतो. असे करणारा निश्चितस्थळी वेळेवर सुखरूप पोहोचतो. ऐका! अल्लाहची संपत्ती मोठ्या प्रमाणात लाभेल. ऐका! अल्लाहचा माल नंदनवन (जन्नत) आहे.’’ (हदीस : तिर्मिजी)
स्पष्टीकरण : आपल्या मूळ हकीगतीच्या दृष्टिकोनातून मानव प्रवासी आहे आणि परलोक त्याची खरी मातृभूमी आहे, येथे तो कमाई करण्यासाठी आला आहे. आता ज्यांना आपली खरी मातृभूमी आठवते, ते जर सुखरूपपणे आपल्या मातृभूमीस पोहोचू इच्छित असतील आणि मार्गातील अडथळे पार करून पोहोचले तर त्यांनी बेपर्वा न राहता आपला प्रवास सुरू करावा अन्यथा जर ते झोपत राहिले तर त्यांना पश्चात्ताप होईल. मग ज्याने अल्लाहची प्रसन्नता व बक्षिसाचे घर ‘जन्नत’ प्राप्त करण्याचे निश्चित केले असेल तर त्याला ज्ञात असावे की तो व्यापाऱ्याने फेकून दिलेला माल जो क्षुल्लक किमतीला विकला असावा आणि एखाद्याने तो घ्यावा. अल्लाहचा माल प्राप्त करण्यासाठी मोठी किंमत मोजावी लागेल, मोठ्या कसोटीला सामोरे जावे लागेल. तो माल प्राप्त करण्यासाठी आपल्या काळ व मालाचे, शरीर व प्राणाचे बलिदान द्यावे लागेल. तेव्हाच ती गोष्ट प्राप्त होईल जी मिळाल्यामुळे मनुष्य आपला सर्व प्रकारचा त्रास विसरून जाईल.
0 Comments