एकाच अल्लाहवर, प्रेषित आणि पारलौकिक जीवनावर विश्वास, श्रद्धा ही मुक्तीची गुरुकिल्ली आणि इस्लामच्या भक्कम इमारतीचा पाया आहे. यानंतर पाच बाबी अशा आहेत की, त्या मूलभूत आधारस्तंभ बनतात, ज्यावर इस्लामची इमारत उभी आहे.
या पाच बाबी (स्तंभ) म्हणजे
या पाच बाबी (स्तंभ) म्हणजे
- एकेश्वरत्व आणि प्रेषितत्व यांची ईश्वरासमोर साक्ष देणे,
- नमाज प्रस्थापित करणे,
- जकात अदा करणे,
- रमजान महिन्यामध्ये उपवास (रोजे) करणे,
- काबागृहाची पवित्र यात्रा/हज करणे
एकेश्वरतत्व व प्रेषितत्व: यांची साक्ष देणे म्हणजे जाणीवपूर्वक, श्रद्धेने, विश्वासपूर्वक पवित्र कलिम्याची (इस्लामी धर्मसुत्राची) कृतीमध्ये अंमलबजावणी करणे. अल्लाहची गुलामी, भक्ती, प्रसन्नताप्राप्ती व प्रेषितांचे आज्ञापालन हे जीवनामध्ये उन्नती, उत्कर्ष व कायमस्वरुपी पवित्र क्रांती घडवून आणणे आणि ही क्रांती वरील गोष्टींशिवाय शक्य नाही. याकरिता त्यांची अंमलबजावणी, एवढेच नव्हे तर नमाजसुद्धा एक पुढचे पाऊल आहे.
नमाज: प्रस्थापित करण्याचा उद्देशच हा आहे, की मानवाला जाणीवपूर्वक, श्रद्धेने आणि विश्वासाने अल्लाहचे स्मरण व्हावे. गुलामी व आज्ञाधारकता यांची वचनपूर्ती अल्लाहप्रती व्हावी. आंतरबाह्य गोष्टींची पूर्तता करुन अल्लाहसमोर असहायतेने, लाचारीने, अजीजीने मान तुकवावी. नमाज दिवसातून पाच वेळा अनिवार्य आहे. नमाज मानवाला अल्लाहचा सच्चा दास बनविते. त्याला ईश्वरी कोपापासून व अवज्ञेपासून वाचविते. त्याला एक उत्तम आदर्श मानव बनविते. नमाजमुळे ईश्वराशी जवळीक साधली जाते. त्याची भक्ती व उपासना करण्यासाठी इतर कोणत्याही माध्यमाची जरुरी नाही. नमाज अदा करणारी प्रत्येक व्यक्ती ईश्वराच्या प्रेषिताने दाखविलेल्या मार्गाने स्वतः सन्मार्गामार्फत थेट संबंध प्रस्थापित करू शकते. सामूहिक नमाज (सर्व समावेशकपणे) श्रद्धाळू दासांकरिता सामूहिक बल, शिस्त आणि बंधुत्व निर्माण करण्याकरिता आहे. नमाजकरिता जागेची कोणतीही अट नाही, परंतु ती जागा स्वच्छ, पवित्र असली पाहिजे. मस्जिद ही शिस्त व सामूहिकता निर्माण करण्याकरिता आणि मंगल व कर्तव्यपरायणतेचे वातावरण निर्माण करण्याकरिता आहे. सुन्नत व नवाफल नमाज (प्रेषितांच्या आचरण पद्धतीनुसार व अतिरिक्त नमाज) सामायिक पद्धतीने अदा न करता स्वतंत्र व्यक्तिशः अदा करतात. इस्लामची शिकवण आहे की, मुस्लिमाने अल्लाहची स्तुति, आठवण, स्मरण, कुरआनचे पठन आणि इतर अधिक नमाजच्या सहाय्याने आपल्या घराचे वातावरण पवित्र व मंगलमय करावे. नमाज प्रत्येक स्त्री-पुरूषाला अनिवार्य आहे. तथापि स्त्रियांनी घरी नमाज अदा करणे श्रेयस्कर आहे.
मस्जिद व्यक्तिगत मालकीची किंवा खानदानी मिळकत नसते. अल्लाहच्या (ईश्वराच्या) उपासनेचे ते प्रार्थनाघर आहे. मस्जिदमध्ये श्रीमंत-गरीब, राजा-प्रजा, ज्ञानी-अडाणी, शहरी-खेडूत, भांडवलदार-मजूर, काळा-गोरा सर्व एकाच ओळीमध्ये उभे राहून, खांद्याला खांदा लावून नमाज अदा करतात. याप्रमाणे नमाज अल्लाहच्या गुलामीबरोबरच शिस्तबद्धता, उपासना, बंधुत्व, समानता, उत्तमोत्तम आचरण, कर्तव्यपरायणता यांची शिकवण देते. इस्लाम धर्माचे उत्तम ज्ञान असणारा आणि बहुसंख्याकांचे प्रतिनिधित्व करण्यास पात्र असणारा नमाजचे नेतृत्व करण्याचा सर्वाधिकार बाळगतो. नेतृत्वाकरिता कोण्या वंशाची किंवा खानदानाची अट नाही. प्रत्येक मुस्लिम इमाम (नेता) बनू शकतो. नमाज अरबी भाषेत होते. कारण वेगवेगळी भाषा बोलणारे मनुष्य, उपासनेची एक भाषा बोलणारे असणे आवश्यक आहे आणि म्हणून साऱ्या विविधतेच्या व फरकांच्या दलदलीतून निघून समानतेच्या व बंधुत्वाच्या कडीमध्ये एकत्र गुंफले जावेत ही यामागची भावना आहे. नमाज ही अल्लाहचे प्राचीन उपासनाघर ‘काबागृह’कडे तोंड करुनच अदा केली जाते, जेणेकरून श्रद्धाळू व भक्तांमध्ये विश्वबंधुत्व व समानता निर्माण व्हावी आणि ते पूर्णतः इस्लामी एकतेच्या केंद्रबिदूत सामावले जावेत.
जकात: अदा करणे ज्याच्याजवळ साडेबावन तोळे चांदी किंवा त्या किमतीएवढी अतिरिक्त रोख रक्कम किंवा धंद्याचा माल आहे, अशा प्रत्येक मुस्लिम स्त्री-पुरुषाने वर्षातून एकदा अडीच टक्के (२.५%) माल किंवा किमत वेगळी करुन अल्लाहच्या प्रसन्नतेसाठी गरिबाला मदत म्हणून दान केली पाहिजे. पूर्ण जकात गोळा करुन सामूहिकरितीने लाचार, मजूर आणि गरीब लोकांचे आर्थिक प्रश्न सोडविण्यासाठी वापरली पाहिजे. हे तरी किमान केलेच पाहिजे. एका सच्च्या मुस्लिमाला धर्मप्रचार व प्रसार, उन्नती व प्रगतीकरिता, गरीब, लाचार व असहाय यांच्या मदतीकरिता आपल्या संपत्तीमधला जास्तीत जास्त वाटा खर्च करण्याचा उद्देश हा आहे. संपत्ती व ऐहिक सुख, भौतिक प्रेमजे साऱ्या वाईटाचे, दुष्कर्मांचे मूळ आहे, ते आपल्या मनातून, हृदयातून निघून जावे आणि अल्लाह व ईशधर्म-इस्लाम आणि पारलौकिक जीवनाविषयी ओढ व प्रेम सर्व सत्कर्म व सन्मार्गाचे उगमस्थान असलेल्या हृदयामध्ये वसावे. जे लोक अल्लाहच्या मार्गामध्ये आपली संपत्ती खर्च करतील त्यांना पारलौकिक-मरणोत्तर जीवनामध्ये त्याचा मोबदला अनंत पटीने मिळेल आणि ऐहिक जगामध्येसुद्धा अल्लाह त्यांच्यावर प्रसन्न होऊन आपल्या देणग्यांनी व उपकारांनी त्यांना प्रसन्न करेल.
नमाज: प्रस्थापित करण्याचा उद्देशच हा आहे, की मानवाला जाणीवपूर्वक, श्रद्धेने आणि विश्वासाने अल्लाहचे स्मरण व्हावे. गुलामी व आज्ञाधारकता यांची वचनपूर्ती अल्लाहप्रती व्हावी. आंतरबाह्य गोष्टींची पूर्तता करुन अल्लाहसमोर असहायतेने, लाचारीने, अजीजीने मान तुकवावी. नमाज दिवसातून पाच वेळा अनिवार्य आहे. नमाज मानवाला अल्लाहचा सच्चा दास बनविते. त्याला ईश्वरी कोपापासून व अवज्ञेपासून वाचविते. त्याला एक उत्तम आदर्श मानव बनविते. नमाजमुळे ईश्वराशी जवळीक साधली जाते. त्याची भक्ती व उपासना करण्यासाठी इतर कोणत्याही माध्यमाची जरुरी नाही. नमाज अदा करणारी प्रत्येक व्यक्ती ईश्वराच्या प्रेषिताने दाखविलेल्या मार्गाने स्वतः सन्मार्गामार्फत थेट संबंध प्रस्थापित करू शकते. सामूहिक नमाज (सर्व समावेशकपणे) श्रद्धाळू दासांकरिता सामूहिक बल, शिस्त आणि बंधुत्व निर्माण करण्याकरिता आहे. नमाजकरिता जागेची कोणतीही अट नाही, परंतु ती जागा स्वच्छ, पवित्र असली पाहिजे. मस्जिद ही शिस्त व सामूहिकता निर्माण करण्याकरिता आणि मंगल व कर्तव्यपरायणतेचे वातावरण निर्माण करण्याकरिता आहे. सुन्नत व नवाफल नमाज (प्रेषितांच्या आचरण पद्धतीनुसार व अतिरिक्त नमाज) सामायिक पद्धतीने अदा न करता स्वतंत्र व्यक्तिशः अदा करतात. इस्लामची शिकवण आहे की, मुस्लिमाने अल्लाहची स्तुति, आठवण, स्मरण, कुरआनचे पठन आणि इतर अधिक नमाजच्या सहाय्याने आपल्या घराचे वातावरण पवित्र व मंगलमय करावे. नमाज प्रत्येक स्त्री-पुरूषाला अनिवार्य आहे. तथापि स्त्रियांनी घरी नमाज अदा करणे श्रेयस्कर आहे.
मस्जिद व्यक्तिगत मालकीची किंवा खानदानी मिळकत नसते. अल्लाहच्या (ईश्वराच्या) उपासनेचे ते प्रार्थनाघर आहे. मस्जिदमध्ये श्रीमंत-गरीब, राजा-प्रजा, ज्ञानी-अडाणी, शहरी-खेडूत, भांडवलदार-मजूर, काळा-गोरा सर्व एकाच ओळीमध्ये उभे राहून, खांद्याला खांदा लावून नमाज अदा करतात. याप्रमाणे नमाज अल्लाहच्या गुलामीबरोबरच शिस्तबद्धता, उपासना, बंधुत्व, समानता, उत्तमोत्तम आचरण, कर्तव्यपरायणता यांची शिकवण देते. इस्लाम धर्माचे उत्तम ज्ञान असणारा आणि बहुसंख्याकांचे प्रतिनिधित्व करण्यास पात्र असणारा नमाजचे नेतृत्व करण्याचा सर्वाधिकार बाळगतो. नेतृत्वाकरिता कोण्या वंशाची किंवा खानदानाची अट नाही. प्रत्येक मुस्लिम इमाम (नेता) बनू शकतो. नमाज अरबी भाषेत होते. कारण वेगवेगळी भाषा बोलणारे मनुष्य, उपासनेची एक भाषा बोलणारे असणे आवश्यक आहे आणि म्हणून साऱ्या विविधतेच्या व फरकांच्या दलदलीतून निघून समानतेच्या व बंधुत्वाच्या कडीमध्ये एकत्र गुंफले जावेत ही यामागची भावना आहे. नमाज ही अल्लाहचे प्राचीन उपासनाघर ‘काबागृह’कडे तोंड करुनच अदा केली जाते, जेणेकरून श्रद्धाळू व भक्तांमध्ये विश्वबंधुत्व व समानता निर्माण व्हावी आणि ते पूर्णतः इस्लामी एकतेच्या केंद्रबिदूत सामावले जावेत.
जकात: अदा करणे ज्याच्याजवळ साडेबावन तोळे चांदी किंवा त्या किमतीएवढी अतिरिक्त रोख रक्कम किंवा धंद्याचा माल आहे, अशा प्रत्येक मुस्लिम स्त्री-पुरुषाने वर्षातून एकदा अडीच टक्के (२.५%) माल किंवा किमत वेगळी करुन अल्लाहच्या प्रसन्नतेसाठी गरिबाला मदत म्हणून दान केली पाहिजे. पूर्ण जकात गोळा करुन सामूहिकरितीने लाचार, मजूर आणि गरीब लोकांचे आर्थिक प्रश्न सोडविण्यासाठी वापरली पाहिजे. हे तरी किमान केलेच पाहिजे. एका सच्च्या मुस्लिमाला धर्मप्रचार व प्रसार, उन्नती व प्रगतीकरिता, गरीब, लाचार व असहाय यांच्या मदतीकरिता आपल्या संपत्तीमधला जास्तीत जास्त वाटा खर्च करण्याचा उद्देश हा आहे. संपत्ती व ऐहिक सुख, भौतिक प्रेमजे साऱ्या वाईटाचे, दुष्कर्मांचे मूळ आहे, ते आपल्या मनातून, हृदयातून निघून जावे आणि अल्लाह व ईशधर्म-इस्लाम आणि पारलौकिक जीवनाविषयी ओढ व प्रेम सर्व सत्कर्म व सन्मार्गाचे उगमस्थान असलेल्या हृदयामध्ये वसावे. जे लोक अल्लाहच्या मार्गामध्ये आपली संपत्ती खर्च करतील त्यांना पारलौकिक-मरणोत्तर जीवनामध्ये त्याचा मोबदला अनंत पटीने मिळेल आणि ऐहिक जगामध्येसुद्धा अल्लाह त्यांच्यावर प्रसन्न होऊन आपल्या देणग्यांनी व उपकारांनी त्यांना प्रसन्न करेल.
0 Comments