ख्रिश्चन लोक मुस्लिमांच्या धर्मांच्या बाबतीतील कट्टरपणाला भ्याले असणे शक्य आहे. हे जर खरे असेल, तर धार्मिक कट्टरपणाचा खरा अर्थ त्यांना समजला नाही, असे वाटते. जर त्यांना त्याचा खरा अर्थ जाणून घ्यायचा असेल तर तो खालील उदाहरणात सापडेल.

धार्मिक न्यायालये

चर्चने जी धार्मिक न्यायालये स्थापन केली होती त्यांचा खरा हेतू स्पेनमधून मुस्लिमांचे उच्चाटन करण्याचा होता. या न्यायालयांनी मुस्लिमांना भयानक शिक्षा ठोठावल्या व त्यांना छळण्यासाठी असा घृणास्पद पद्धतीचा अवलंब केला जे त्यापूर्वी कधीही आढळून आले नव्हते. त्यांनी मुस्लिमांना जिवंत जाळले, त्यांची नखे उपसून काढली, डोळे बाहेर काढले गेले व त्यांच्या शरीराचे अवयव कापले गेले. या सर्व कृतांचा उद्देश मुस्लिमांना त्यांच्या धर्मापासून परावृत्त करुन, ख्रिश्चन धर्मश्रद्धेचे पालन करणारे बनविण्याचा होता.

पूर्वेत इस्लामी देशात वास्तव्य करणाऱ्या ख्रिश्चनांनाही अशा प्रकारच्या वागणुकीला कधीतरी तोंड द्यावे लागले आहे काय?

मुस्लिमांची सर्रास कत्तल

पक्षपातीपणाची पूजा करणारे हे लोक युगोस्लाविया, अल्बानिया, रशिया व युरोपच्या अंमलाखाली असलेल्या उत्तर आफ्रिका, सोमालीलँड, केनिया, झांझीबार व मलायामध्ये शांतता व सुव्यवस्था राखण्याच्या नावाखाली व कधीकधी राष्ट्र शुद्धीकरणाच्या नावाखाली, मुस्लिमांची सर्रास कत्तल करीत आहेत.

इयियोपिया धार्मिक कट्टरपणा व संकुचित दृष्टिकोनाचे एक उदाहरण

प्राचीन काळापासून इजिप्तबरोबर ऐतिहासिक, भौगोलिक, संस्कृतिक व धार्मिक नात्याने निगडित असलेला इथियोपिया देश हा धार्मिक संकुचितपनाचे आणखी एक उदाहरण आहे. त्यात मुस्लिमांची तसेच ख्रिश्चनांची लोकसंख्या एकत्र मिसळलेली आहे. मुस्लिमांच्या लोकसंख्येचे प्रमाण ३५ ते ६५ टक्कें असूनही, संपूर्ण देशात मुस्लिमांच्या मुलांना इस्लामी शिक्षण अगर अरबी भाषा शिकवण्याची कसलीही तरतूद अस्तित्वात नाही. मुस्लिमांनी स्वप्रयत्यांनी ज्या काही थोड्याशा खाजगी शाळा (धार्मिक शिक्षण देणाऱ्या) उघडल्या आहेत, त्यांच्यावर मोठमोठे कर लादण्यात येत आहेत. त्यांच्या मार्गात अनेक अडचणी निर्मांण करण्यात येत आहेत व त्याच्या परिणामस्वरुप त्यांना अपयश येते व नंतर कोणालाही नवीन शाळा उघडण्याचे साहस होत नाही. इस्लामी शिक्षणाची प्रगती होणे अशक्य व्हावे असे प्रयत्न करण्यात येतात व शिकविणारेही ठराविक रुळलेल्या पद्धतीच्या चाकोरीबाहेर येऊ नयेत यावर कटाक्ष ठेवण्यात येतो.

मुस्लिमांची दयनीय अवस्था

इटलीच्या हल्ल्यापूर्वी इतियोपियामध्ये अशी अवस्था होती की एखाद्या मुस्लिम ऋणकोने आपल्या ख्रिश्चन धनकोचे कर्ज जर मुदतीत परत केले नाही, तर सावकार त्याला आपला गुलाम बनवून घेत असे. अशा तऱ्हेने सरकारच्या डोळ्यादेखत मुस्लिमांना गुलाम बनवून त्यांची विक्री केली जात असे. त्यांना तऱ्हेतऱ्हेच्या यातनात झोकून दिले जात असे. मुस्लिम निग्रो एकूण लोकसंख्येच्या एकतृतीयांश असूनसुद्धा त्यांचे प्रतिनिधित्व करण्यास मंत्रीमंडळात कोणीही मुस्लिम मंत्री नाही किवा इतर कोणत्याही महत्त्वाच्या अधिकारपदावर नाही.

इस्लामी देशांत वास्तव्य करणाऱ्या ख्रिश्चनांना कधीतरी अशा वागणुकीचा अनुभव अगर संबंध आला आहे काय? व त्यांचे धर्मबंधू आजसुद्धा मुस्लिमांशी ज्या प्रकारचे वर्तन करीत आहेत, तसाच व्यवहार जर त्यांच्याशी केला गेला तर त्यांना ते आवडेल काय? काहीही झाले तरी धार्मिक कट्टरपणाचा खरा अर्थ असा आहे.

अल्पसंख्याक व आर्थिक स्वातंत्र्य

कम्युनिस्टांसमीप मानवी जीवन खऱ्या अर्थाने आर्थिक स्वातंत्र्याचेच दुसरे नाव आहे. थोड्या वेळापुरती ही कल्पना खरी मानली तरी इस्लामी देशांत वास्तव्य करणारे ख्रिश्चन लोक जीवनांतील या महत्त्वाच्या मूल्यापासून कधी वंचित राहिले आहेत काय? इस्लामी राज्याने त्यांना संपत्ती करण्यास, खरेदी करण्यास व धनसंपत्तीचा संचय करण्यास कधी मनाई केली आहे? किवा केवळ परधर्माचे म्हणून शिक्षणापासून, हुद्यापासून अगर सरकारी हुद्यापासून कधी वंचित ठेवले आहे?

इंग्रजांचा खोडसाळपणा

नैतिक व आध्यात्मिक जीवनाच्या संदर्भांत, इस्लामी देशातील रहिवाशी ख्रिश्चनांना, त्यांची धर्मपरंपरा दडपली गेली अशा एकाही दडपणशाहीला तोंड द्यावे लागले नाही. वर्तमान काळात याची जी दोन उदाहरणे आढळतात. त्यांना जाणूनबुजून उद्युक्त करणारे ब्रिटिश साम्राज्य, त्याचे खरे कारण होय. तसे झाल्याने भिन्नभिन्न लोकसमूहांत विषाची बीजे पेरली जावीत व त्यांच्यात आपापसात वैमनस्य वाढावे.

जिझिया व त्याची हकीकत

काही मुस्लिम विरोधी लोक जिझियाचे उदाहरण देऊन मुस्लिमेत्तराकडून ते वसूल करण्याचे प्रमुख कारण धार्मिक असहिष्णुता होती असे म्हणतात. या आरोपाचे सर्वोत्कृष्ट उत्तर आर्नल्डने दिले आहे. त्याने आपले ‘प्रीचिग ऑफ इस्लाम’ या पुस्तकात लिहिले आहे की, ‘या उलट, मुस्लिम असलेल्या काही इजिप्शियन शेतकऱ्यांना जेव्हा सैनिकी सेवेतून वगळले जात होते, तेव्हा ख्रिश्चनावर लादला जात होता तसाच कर, मोबदल्याच्या स्वरुपांत त्यांच्यावरही लादला जात असे.’ (पान ६२)

पुढे जाऊन सर आर्नल्ड असे लिहितात,

मुस्लिम पुरुषांना जशी सक्तीची सैनिकी सेवा करावी लागते, तशा सेवेऐवजी वर वर्णन केल्याप्रमाणे सुदृढ प्रकृतीच्या पुरुषाकडून जिझिया कर वसूल केला जात होता. तसेच ख्रिश्चन लोक मुस्लिम सेनेत दाखल होऊन सैनिक सेवा करत, तेव्हा त्यांना या करापासून वगळल्याचे घोषित करण्यात येत असे. म्हणूनच अन्ताकियाच्या शेजारी वास्तव्य करणाऱ्या अल जुराजमाव्या ख्रिश्चन समूहाशी, मुस्लिमांनी अशा अटीवर तह केला होता की ते त्यांचे मित्र राहतील व युद्धांत त्यांच्या बाजूने सहभागी होतील. याच्या मोबदल्यात त्यांना जिझिया द्यावा लागणार नाही, उलट युद्धभूमीवरील लुटीच्या मालात त्यांनाही योग्य वाटा दिला जाईल.

जिझिया हे मुस्लिमांच्या अनुदारपणाचे फळ नसून जे लोक सैनिकी सेवा करीत नसत अशा सर्व पुरुषांकडून धर्माचा भेदभाव न करता वसूल केला जाणारा एक कर होता.

कुरआन मध्ये जिझियाचा आदेश

या बाबतीतील संबंधित आयतीवर दृष्टिक्षेप टाकल्यास तो निष्फळ होणार नाही. कुरआनमध्ये असे सांगितले आहे,

‘‘जे ग्रंथधारक अल्लाहवर व निवाड्याच्या दिवसांवर श्रद्धा बाळगत नाहीत व जे काही अल्लाहने व त्याच्या प्रेषित मुहम्मद (स) यांनी निषिद्ध ठरविले आहे त्यांना वर्ज्य करीत नाहीत व सत्य धर्माचा स्वीकार करीत नाहीत, त्यांच्याशी तोपर्यंत युद्ध करा, जोपर्यंत ते आपल्या हातांनी जिझिया देत नाहीत व लहान होऊन राहात नाहीत.’’ ((कुरआन ९:२९)

या आयतीत मुस्लिमांना केवळ अशाच मुस्लिमेत्तराशी युद्धास उभे राहाण्यास सांगण्यात आले आहे जे इस्लामविरुद्ध युद्धास उभे राहतात. त्याचा मुस्लिम देशांत वास्तव्य करणाऱ्या मुस्लिमेत्तराशी कसलाही संबंध नाही.

मुस्लिमांत व मुस्लिम देशातील मुस्लिमेत्तर रहिवाशांत जे काही मतभेद व तंग वातावरण सध्या आढळते, ते वसाहतवादी, साम्राज्यवाद्यांची व कम्युनिस्टांची निपज आहे, हे सत्यही आम्ही शेवटी सांगून टाकू इच्छितो.

मुस्लिम व ख्रिश्चन या दोहोंच्या कच्च्या दुव्याशी कम्युनिस्ट परिचित आहेत म्हणून ते मजुरांना भेटतात तेव्हा त्यांना सांगतात की ‘जर तुम्ही कम्युनिस्ट चळवळीला पाठिबा दिलात तर सर्व कारखाने आम्ही तुमच्या ताब्यात देऊ. किसानांना जमिनीच्या मालकीहक्काची सुखस्वप्ने दाखवितात. बेकार विद्यार्थ्यांना म्हणतात की ‘जर तुम्ही कम्युनिजमचा स्वीकार केलात तर तुमच्या योग्यते व पात्रतेनुसार तुमच्यासाठी नोकऱ्या उपलब्ध करुन देण्यात येतील. लैंगिक स्वैराचाराला बळी पडलेल्या नवयुवकांना असा स्वतंत्र समाज निर्माण करण्याचे वचन देऊन त्यांना सोकविण्याचा प्रयत्न करतात, की जेथे कायद्याच्या व रुढींच्या कसल्याही प्रतिबंधाविना, त्यांना त्यांच्या सर्व इच्छावासना विनासायास पुऱ्या करता येतील.

दुसरीकडे ख्रिश्चनांशी बोलताना असे म्हणतात की, ‘जर तुम्ही कम्युनिजमला पाठिबा दिलात, तर धर्माच्या नावावर माणसांत भेदभाव करणाऱ्या इस्लामला आम्ही नष्ट करुन टाकू पण,

‘‘त्यांच्या तोंडून निघणारी गोष्ट मोठी आहे, ते मात्र असत्य बडबडत असतात.’’ (कुरआन १८:५)

तात्पर्य असे की धर्माच्या आधारावर इस्लाम माणसमाणसांत भेदाभेद करतो असे म्हणणे म्हणजे केवळ एक खोटा आरोप आहे. कारण इस्लाम तर धर्म व श्रद्धा या बाबतीत कसलाही भेदभाव न करता सर्व मानवांना त्यांचे मूलभूत मानवी हक्क प्रदान करतो. तो माणसांना शुद्ध माणुसकीच्या आधारावर एकत्र करतो व त्यांना पसंत असलेल्या धर्माचा स्वीकार करण्याच्या व त्यानुसार आचारण करण्याच्या संपूर्ण स्वातंत्र्याची हमी देतो.

याच आधारावर मुस्लिमांप्रमाणेच, इस्लामी देशातील रहिवाशी ख्रिश्चन लोक आपल्या शेजाऱ्यांशी सुखाने जीवन व्यतित करण्याची इच्छा करतात व त्यांच्या बरोबरचे आपले ऐतिहासिक संबंध पूर्वीप्रमाणेच सुरळीत राखण्याची आकांक्षा धरतात. त्यांचे व मुस्लिमांचे, दोघांचेही हित सुरक्षित राहील अशी इच्छा करतात, अशी मला आशा वाटते. तसेच आमचे ख्रिश्चन बंधू या कम्युनिस्ट व साम्राज्यवादी दृष्टांच्या बोलण्यास फसणार नाहीत अशी आशा वाटते.